Yeni bir nüvə silahları yarışının başladığı bildirilir. Lakin, soyuq müharibə dövründən fərqli olaraq, bu dəfə ABŞ yalnız bir rəqibə – Rusiyaya qarşı deyil, həm də Çinlə bərabər güclərə sahib olmaq təhlükəsi ilə üzləşəcək.
“The Wall Street Journal” qəzetinin məlumatına görə, uzun illər boyunca nisbətən kiçik nüvə silahlarına sahib olan Çin, sürətlə ABŞ ilə paritetə yaxınlaşır, eyni zamanda Rusiya da yeni nəsil nüvə sistemləri inkişaf etdirərək, ABŞ şəhərlərinə qarşı yönəlmiş yeni raketləri hazırlayır.
ABŞ və Rusiya arasında hələ də silahların nəzarətinə dair bəzi razılaşmalar mövcuddur, o cümlədən Yeni START müqaviləsi (SİNV-III), lakin bu müqavilə fevralda sona çatacaq. Çin isə heç bir silah nəzarəti müqaviləsinə qoşulmadığı üçün, sürətlə nüvə silahları sahəsində inkişaf edir. Amerikanın hesabatlarına görə, 2030-cu illərin ortalarına qədər Pekin, ABŞ ilə silahlanma sahəsində təxminən eyni səviyyəyə çatacaq.
“İndiki vəziyyətdə nüvə arsenallarının artırılması trendləri müşahidə olunur, silahların azaldılması deyil,” – deyə Matthew Kroenig, Pentaqonun keçmiş əməkdaşı bildirib. “Biz üçüncü nüvə dövrünə daxil oluruq və bu dövr soyuq müharibəyə çox bənzəyəcək, 1990-cı illər və 2000-ci illərlə müqayisədə daha da mürəkkəb olacaq.”
Amerikanın Nüvə Elmçiləri Federasiyası (FAS) məlumatına görə, 1992-ci ildən bəri nüvə sınaqları aparmayan ABŞ hazırda 5117 nüvə başlığına sahibdir, bunlardan 3700-ü silahlandırılmamış vəziyyətdədir. Rusiya isə 5459 nüvə başlığı ilə ən böyük arsenala sahibdir, Çin isə 600 başlıqla ikincidir. Həmçinin, yeni nüvə silahlarına sahib olan Şimali Koreya 50 başlıq ilə təchiz edilib və Rusiya ilə hərbi alyans quraraq, ABŞ ərazilərinə təsir edə biləcək qitələrarası raketlər və sualtı gəmilər üzərində işlərə davam edir.
Amerikalı tədqiqatçı Vipin Narang bildirib ki, ABŞ-ın nüvə proqramı bir zamanlar Rusiyaya qarşı silahlanma yarışını davam etdirəcək, Çin və Şimali Koreya isə təhdid yaratmayacaq deyə qəbul edilmişdi. Lakin bu yanaşma yanlış çıxıb. “Bu gün, Çin və Rusiyanın artan nüvə gücü qarşısında, ABŞ-ın əvvəlki strateji düşüncəsi artıq keçərli deyil,” – deyə Narang əlavə edib.
Hazırda Çin, silahlanma nəzarəti ilə bağlı danışıqlara maraqlı deyil, çünki onların məqsədi ABŞ və Rusiyanı geridə qoymaqdır. Çin, ABŞ və Rusiyanın nüvə başlıqlarını azaltmalarını tələb edərək, öz arsenalını artırmağa davam edir. Çin tərəfi bəyan edir ki, onların əsas məqsədi “heç bir halda ABŞ-ın nüvə silahı istifadə etməyi düşünməməsi üçün əmin olmaqdır.”
Qərb rəsmilərinin sözlərinə görə, Rusiya nüvə silahlarını öz strateji məqsədləri üçün istifadə edir və bu təhdidlər, Qərbin Ukraynaya dəstəyini məhdudlaşdırmaq məqsədi güdür. Lakin, bəzi ekspertlər, məsələn, Fabian Hoffman (Oslo Universitetindən), “Burevestnik” və “Poseidon” kimi nüvə silahlarının real hərbi dəyərinin olmadığını, yalnız psixoloji təzyiq məqsədi daşıdığını bildirirlər.
ABŞ Prezidenti Donald Trump bir zamanlar Pentaqona, Çin və Rusiyanın nüvə sınaqları ilə eyni səviyyədə sınaqlar keçirilməsi tapşırığını vermişdi. Lakin ekspertlər xəbərdarlıq edir ki, bu addım Çin və Rusiya üçün əlverişli ola bilər, çünki ABŞ-ın nüvə sınaqlarına geri dönməsi, beynəlxalq silahlanma müqavilələrinin pozulmasına səbəb ola bilər.
Yeni nüvə yarışının dünya təhlükəsizliyinə təsiri, hər iki ölkənin nüvə arsenallarının artırılmasına və bu silahların strateji təzyiq və qorxu vasitəsi kimi istifadə olunmasına gətirib çıxara bilər. Bu isə, dünya miqyasında yeni bir hərbi balansın qurulmasına səbəb olacaq.
